Το ζήτημα της ανασυγκρότησης των υπηρεσιών υγείας σε περίοδο οικονομικής κρίσης είναι φλέγον. Ποια θα είναι η έκβαση της μάχης για το μοντέλο διοίκησης των μονάδων Ε.Σ.Υ.; Πώς μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα θα γίνουν όσες αλλαγές δεν έγιναν στη διάρκεια δεκαετιών; Πώς μπορούν οι συγχωνεύσεις μονάδων να συμβάλουν στην εξοικονόμηση πόρων, βελτιώνοντας παράλληλα την ποιότητα της φροντίδας; Τι μπορούμε να διδαχθούμε από την περίπτωση του Κ.Η.Ν. «Κούρκουλος»;
Ιδιαίτερα επίκαιρο ήταν το θέμα της στρογγυλής τράπεζας «Η ανασυγκρότηση των υπηρεσιών υγείας σε συνθήκες περιορισμού των πόρων», που συζητήθηκε το απόγευμα της πρώτης ημέρας του συνεδρίου. Της στρογγυλής τράπεζας προήδρευσαν ο κ. Ανδρέας Καρταπάνης, Διευθύνων Σύμβουλος Δ.Θ.Κ.Α. «Υγεία ΑΕ», και ο κ. Παναγιώτης Πρεζεράκος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Μετά από μια σύντομη επισήμανση του κ. Α. Καρταπάνη σχετικά με τη σημαντική έλλειψη πόρων και τα πλήγματα που δέχεται ο τομέας της υγείας σήμερα στη χώρα μας, το λόγο πήρε ο πρώτος ομιλητής.
Στην εισήγησή του με θέμα «Διασυνδέσεις ή πραγματικές συγχωνεύσεις; Το σχέδιο 2011 στο ΕΣΥ και η εφαρμογή του 2012», ο κ. Νίκος Πολύζος, Καθηγητής Διοίκησης-Οργάνωσης Υ.Υ., Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, τόνισε αρχικά ότι, παρά τον τεράστιο ετήσιο ρυθμό αύξησης των δαπανών υγείας στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1997-2007, ο οποίος ήταν μεταξύ των υψηλότερων παγκοσμίως και αρκετά πάνω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης ήταν μικρότερη από αυτήν που θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί με μια αποδοτικότερη χρησιμοποίηση των πόρων.
Αφού παρουσίασε τους παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος της δημόσιας φροντίδας υγείας (τιμές των φαρμάκων και των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, μισθοί των επαγγελματιών υγείας, αποζημιώσεις στους παρόχους υγείας, λειτουργικές δαπάνες και αναδιοργάνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών), ο κ. Ν. Πολύζος αναφέρθηκε συνοπτικά στις παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2010-2012 στα νοσοκομεία και στο ασφαλιστικό σύστημα.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο ομιλητής στο ESY.net, το σύστημα συλλογής στατιστικών δεδομένων μονάδων υγείας, ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο που παρέχει οικονομικά και λειτουργικά στοιχεία ανά νοσοκομείο (π.χ. έσοδα, εισπράξεις, δαπάνες, αγορές, πληρωμές, τρέχουσες υποχρεώσεις, στοιχεία για τις εισαγωγές, τις ημέρες νοσηλείας, τα χειρουργεία, τις εξετάσεις και τους εξωτερικούς ασθενείς). Σύμφωνα με τον ομιλητή, η χρήση του ESY.net θα πρέπει να εξελιχθεί έτσι ώστε να περιλαμβάνει αναβάθμιση των ελέγχων για την ακρίβεια και την αξιοπιστία των στοιχείων, να ενσωματώνει πλήθος άλλων δεικτών και να παρέχει δυναμικές εκθέσεις και αναβάθμιση των λειτουργιών ανάλυσης των ίδιων των νοσοκομείων.
Στη συνέχεια, ο κ. Ν. Πολύζος παρουσίασε ορισμένες προτάσεις για το μέλλον σχετικά με τις προσπάθειες συγχώνευσης και αναδιοργάνωσης, όπως οριστική συνένωση ομοειδών κλινικών, εργαστηρίων και μονάδων σε νοσοκομεία που γειτνιάζουν, οριστική συγχώνευση ομοειδών δραστηριοτήτων, ορθολογική κατανομή προσωπικού και άλλων πόρων, ανάπτυξη ισχυρών ΤΕΠ/ΤΕΙ και καθιέρωση κλινικής διακυβέρνησης στις μονάδες υγείας. Κατέθεσε επίσης τις προτάσεις του για το ανθρώπινο δυναμικό και την αναδιοργάνωση του υπουργείου Υγείας και των εποπτευόμενων φορέων.
Ο κ. Ν. Πολύζος ολοκλήρωσε την ομιλία του παρουσιάζοντας 7 σημεία που θεωρεί βασικά για μια νέα δημόσια διοίκηση: στρατηγικός σχεδιασμός των πολιτικών (policies), διοίκηση αποτελεσμάτων σε προγράμματα ή υπηρεσίες, διοίκηση ολικής ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών, ηλεκτρονική διακυβέρνηση με απλούστευση διαδικασιών μέσω και διαδικτύου, μέτρηση συγκριτικής απόδοσης μονάδων (bencmarking) και έλεγχος αυτών, κατάρτιση και παρακολούθηση προϋπολογισμών και ηλεκτρονικών προμηθειών και, τέλος, σύνδεση αμοιβών προσωπικού με την απόδοσή του.
Το λόγο πήρε στη συνέχεια ο κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης, Σύμβουλος Πολιτικής και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, «Βασίλης Κοντοζαμάνης & Συνεργάτες», προκειμένου να μας μεταφέρει την εμπειρία του στο πλαίσιο της εισήγησής του με θέμα «Η εμπειρία των μεταρρυθμίσεων στο σύστημα υγείας ως οδηγός για ένα νέο σχεδιασμό».
Ο κ. Β. Κοντοζαμάνης τόνισε αρχικά την κοσμογονία που συντελέστηκε από το 2009 και έπειτα, καθώς μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα έπρεπε να πραγματοποιηθούν αλλαγές που αναβάλλονταν επί δεκαετίες. Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι η κρίση δεν είναι αυτό στο οποίο πρέπει να εστιάζουμε και ότι οι προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν στη δημιουργία ενός νέου υποδείγματος χρηματοδότησης του συστήματος υγείας. Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια μπορούν να παίξουν τα «κλειστά ενοποιημένα νοσήλεια» (ΚΕΝ ή DRG), τα οποία αποτελούν ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την αποτύπωση του πραγματικού κόστους. Ο κ. Β. Κοντοζαμάνης αναφέρθηκε στο γερασμένο ανθρώπινο δυναμικό, στην έλλειψη νοσηλευτών αλλά και ιατρών, στο τεράστιο κύμα συνταξιοδότησης του ιατρικού προσωπικού και στο τεράστιο κύμα διαφυγής των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό και υπογράμμισε τη σημασία χάραξης ενός σχεδίου για το μέλλον.
Η συσσωρευμένη εμπειρία, τόνισε ο κ. Β. Κοντοζαμάνης, θα πρέπει να γίνει οδηγός για τον προγραμματισμό του τομέα της υγείας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν πολλά ζητήματα που ήδη αποτελούν ή θα αποτελέσουν πρόκληση στο μέλλον, όπως, μεταξύ άλλων, η διαχείριση των μεγάλων αριθμών μεταναστών, η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η εύρεση νέων χρηματοδοτικών μοντέλων για την αντικατάσταση του γερασμένου τεχνικού εξοπλισμού, η φροντίδα του γηράσκοντος πληθυσμού, αλλά και η προώθηση του ιατρικού τουρισμού και η προσέλκυση ιατρικών μελετών στη χώρα μας.
Ο κ. Β. Κοντοζαμάνης υπογράμμισε τέλος τη σημασία της ολοκλήρωσης της περιφερειοποίησης του συστήματος υγείας, ώστε να μην περνούν όλες οι αρμοδιότητες από τον υπουργό Υγείας, αλλά να κατανέμονται στους διευθυντές των νοσοκομείων.
Επόμενη εισηγήτρια ήταν η κ. Όλγα Οικονόμου, Διευθύντρια Φαρμακευτικού Τμήματος Γ.Ν.Α. «Γιώργος Γεννηματάς», Πρώην Διοικήτρια Διασυνδεόμενων Νοσοκομείων «Σισμανόγλειο-Αμαλία Φλέμινγκ», Αντιπρόεδρος Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Οικονομίας & Πολιτικής της Υγείας, η οποία ανέλυσε το θέμα «Πρόκληση ανάπτυξης ενός σύγχρονου και ευέλικτου δικτύου υπηρεσιών υγείας με τεχνοκρατικά κριτήρια, ως απάντηση στην οικονομική κρίση».
Η κ. Ο. Οικονόμου επεσήμανε αρχικά ότι για την ικανοποίηση των στόχων ενός συστήματος υγείας, το σύστημα οφείλει να αναδιατάσσεται και να αναπροσαρμόζεται, καθώς τα νέα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας δεν εξυπηρετούνται από την παλαιά δομική αντίληψη των συστημάτων υγείας, ούτε από τη διασπορά των υγειονομικών δυνάμεων άκριτα και χωρίς ουσιαστικό σχεδιασμό.
Στη διεθνή πρακτική, έχουν επιχειρηθεί αλλαγές οι οποίες περιλαμβάνουν παρεμβάσεις, όπως η δημιουργία συμπλεγμάτων νοσοκομείων (hospital trust), δικτύων νοσοκομείων (hospital network), ανοικτών νοσοκομείων (οpen hospital), κλινικών και χειρουργείων ημέρας κ.λπ. Από την δεκαετία του ’90, σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη παρατηρήθηκε μια τάση μείωσης του αριθμού των γενικών νοσοκομείων και στροφή προς σύγχρονα μοντέλα ιατρικής φροντίδας.
Στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε μια προσπάθεια μείωσης των νοσοκομείων, κυρίως στον ψυχιατρικό τομέα (αποασυλοποίηση, μετατροπή ψυχιατρικών μονάδων π.χ. σε κέντρα υγείας), αλλά παρατηρήθηκε δημιουργία κάποιων γενικών νοσοκομείων, κυρίως στην περιφέρεια, και αύξηση των Κ.Υ. ακόμη και σε περιοχές με μεγάλο αριθμό νοσοκομείων, άκριτα , χωρίς σχεδιασμό, αλλά με πολιτικά κυρίως αίτια.
Σύμφωνα με την κ. Ο. Οικονόμου, κλειδί στην επιτυχία των συγχωνεύσεων αποτελεί η εξασφάλιση ότι οι εμπλεκόμενοι θα στηρίξουν τη δράση, η επικέντρωση στη δημιουργία αξίας, η σωστή προετοιμασία και η εφαρμογή αναλυτικά και με ακρίβεια.
Τέλος, η κ. Ο. Οικονόμου εξήγησε γιατί ορισμένες συγχωνεύσεις αποτυγχάνουν και τόνισε τα 2 καίρια συστατικά επιτυχίας των συγχωνεύσεων νοσοκομείων: η αδιαμφισβήτητη ορθολογική στρατηγική και το αποτελεσματικό management πριν και μετά τη συγχώνευση. Υπογράμμισε δε, καταληκτικά, ότι η νέα τάση της πολιτικής υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση οδηγεί στη συρρίκνωση των νοσοκομειακών κλινών και στη δημιουργία μονάδων παροχής εξειδικευμένης νοσηλείας προκειμένου να μειωθεί το κόστος και να αυξηθεί η αποδοτικότητα του συστήματος υγείας συνολικά.
Τέλος, ο κ. Παναγιώτης Μινογιάννης, Γενικός Διευθυντής Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, στο πλαίσιο της ομιλίας του με θέμα «Πολιτικά διδάγματα και διοικητικές προκλήσεις στη διαφοροποίηση υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα: Η περίπτωση του Κέντρου Ημερήσιας Νοσηλείας “Κούρκουλος”», αναφέρθηκε στο παράδειγμα της μετατροπής του 6ου Ογκολογικού Ι.Κ.Α. σε Κ.Η.Ν. «Κούρκουλος», το οποίο παραδόθηκε τον Ιανουάριο του 2015.
Σύμφωνα με τον κ. Π. Μινογιάννη, μια τέτοια κίνηση έχει θετικές επιπτώσεις τόσο για το σύστημα (μείωση δαπανών για τα ταμεία, απελευθέρωση κλινών για βαρύτερα ασθενείς, καλύτερη διαχείριση του χρόνου νοσηλείας, διευκόλυνση της απρόσκοπτης λειτουργίας του νοσοκομείου και μείωση των καθυστερήσεων στην εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων, ελάττωση των ημερών αναρρωτικών αδειών, εξοικονόμηση εισοδήματος στις οικογένειες) όσο και για τον ασθενή (διαχωρισμός ασθενών βάσει του σταδίου της νόσου, καλύτερος συντονισμός όλων των υπηρεσιών και αύξηση των εξυπηρετούμενων ασθενών, ταχύτερη ανάρρωση, μη διατάραξη της οικογενειακής ζωής, μείωση του κινδύνου μετεγχειρητικών επιπλοκών, μικρότερη επιβάρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού, σύγχρονο και φιλικό περιβάλλον).
Από την προσπάθεια αυτή, ανέφερε ο κ. Π. Μινογιάννης, μπορούν να αντληθούν 6 μαθήματα τα οποία σχετίζονται με τα εξής θέματα:
- Επενδυτική χρηματοδότηση μέσα από παλιά και νέα κανάλια
- Διοικητική αυτοτέλεια, διοικητική επάρκεια, διοικητική συνέχεια
- Διαφοροποίηση χρηματοδότησης και νέο χρήμα
- Προβλήματα της συν-διοίκησης και του κοντόφθαλμου συνδικαλισμού
- Ανάγκη για συνεχή αξιολόγηση δομών και επαγγελματιών
- Επιχειρησιακός σχεδιασμός με δόκιμες παραδοχές για τον οργανισμό
