Η χαμηλή πίεση του αέρα και η μείωση της οξυγόνωσης του αίματος, αυξάνουν τον κίνδυνο βαθιάς φλεβικής θρόμβωσης σε ευπαθείς επιβάτες αεροπλάνων.
Μέχρι σήμερα η θρόμβωση των βαθιών φλεβών στους επιβάτες αεροπλάνων είχε συσχετισθεί κυρίως με το γεγονός ότι κάθονταν ακίνητοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα όπως συμβαίνει συνήθως στα αεροπορικά ταξίδια.
Η θρόμβωση των βαθιών φλεβών δημιουργείται στα κάτω μέλη όταν υπάρχουν μεγάλες περίοδοι ακινησίας ή καθιστικής δραστηριότητας.
Ο κίνδυνος είναι ότι ο θρόμβος μπορεί να μετακινηθεί δια μέσου της κυκλοφορίας του αίματος στην καρδία, στους πνεύμονες και στον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να συμβεί ώρες, μέρες ή εβδομάδες αργότερα μετά από τον αρχικό σχηματισμό της θρόμβωσης. Είναι αιτία καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος θρόμβωσης βαθιών φλεβών των κάτω μελών, αυξάνεται από 2 έως 4 φορές μετά από αεροπορικό ταξίδι. Το 2003 υπολογίστηκε ότι 1 επιβάτης στους 100 τακτικούς επιβάτες ταξιδίων μακράς διάρκειας, τόσο στις οικονομικές όσο και στις θέσεις πρώτης τάξης, είναι δυνατόν να υποστεί θρόμβωση.
Η παθολογική αυτή κατάσταση, είναι γνωστή από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τα τελευταία χρόνια απασχολεί έντονα όλους όσοι εμπλέκονται στην πολιτική αεροπορία διότι υπήρξαν πολλές αγωγές από επιβάτες εναντίον αεροπορικών εταιρειών.
Επιβάτες που υπέστησαν θρόμβωση επιρρίπτουν ευθύνες στις αεροπορικές εταιρείες για την πάθηση εξαιτίας των περιορισμών και της ακινησίας στις οικονομικές θέσεις των αεροπλάνων.
Το θέμα είναι επίμαχο διότι η θρόμβωση βαθιών φλεβών των κάτω μελών με τις επικίνδυνες για τη ζωή συνέπειες, είναι δυνατόν να συμβούν και μετά από πολλές άλλες μορφές καθιστικής δραστηριότητας.
Τώρα μια νέα ενδιαφέρουσα έρευνα ρίχνει νέο φως στο ζήτημα. Ολλανδοί γιατροί αξιολόγησαν τις επιδράσεις των αεροπορικών ταξιδιών στο σύστημα πήξης του αίματος. Η έρευνα έγινε σε 71 υγιείς εθελοντές, 15 άνδρες και 56 γυναίκες ηλικίας από 20 έως 39 ετών.
Από τους συμμετέχοντες συμπεριλαμβάνονταν 11 που είχαν τη μετάλλαξη τύπου Leiden του παράγοντα V του συστήματος πήξης του αίματος, 15 που λάμβαναν αντισυλληπτικό χάπι και 30 δεν είχαν παράγοντες κινδύνους που αυξάνουν τον κίνδυνο θρόμβωσης. Οι άνθρωποι με μετάλλαξη τύπου Leiden του παράγοντα V και αυτοί που λαμβάνουν αντισυλληπτικό χάπι, κινδυνεύουν πολύ περισσότερο από θρόμβωση των βαθιών φλεβών των κάτω μελών.
Το σύστημα πήξης του αίματος στους εθελοντές αξιολογήθηκε με τις σχετικές μετρήσεις πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από ένα ταξίδι 8 ωρών, σε ειδικά ναυλωμένο για το σκοπό της έρευνας, αεροπλάνο τύπου Boeing 757.
Για σκοπούς ελέγχου και σύγκρισης, οι εθελοντές υποβλήθηκαν και σε μία άλλη δοκιμασία, με ταυτόχρονη αξιολόγηση του συστήματος πήξης του αίματος τους. Η δοκιμασία αυτές ήταν η παρακολούθηση κινηματογραφικών ταινιών για 8 ώρες συνέχεια χωρίς διάλειμμα. Επίσης η πήξη του αίματος τους αξιολογήθηκε και κατά τη διάρκεια της κανονικής τους καθημερινής ζωής.
Τα αποτελέσματα της ενδιαφέρουσας αυτής εργασίας είναι πολύ διαφωτιστικά:
- Μετά από την πτήση των 8 ωρών, το σύμπλεγμα της πρωτεΐνης θρομβίνης-αντιθρομβίνης που παίζει καθοριστικό ρόλο στην πήξη αίματος, παρουσίαζε αύξηση κατά 30%, γεγονός που δείχνει αύξηση της τάσης για πήξη του αίματος και θρόμβωση.
Το ίδιο σύστημα παρουσίαζε μείωση 2% κατά την παρακολούθηση των 8 ωρών ταινιών και κατά 8% στην καθημερινή τους ζωή
- Η αύξηση μετά από την αεροπορική πτήση του συμπλέγματος πρωτεΐνης θρομβίνης-αντιθρομβίνης, παρατηρήθηκε πολύ μεγαλύτερη στους 11 από τους 71 εθελοντές που έφεραν τη μετάλλαξη τύπου Leiden και λάμβαναν παράλληλα αντισυλληπτικά χάπια.
Το συμπέρασμα των ερευνητών είναι ότι παράγοντες που σχετίζονται με την πτήση ευθύνονται για τον αυξημένο κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων μετά από πολύωρο ταξίδι.
Πιστεύουν ότι ο κυριότερος ένοχος είναι η υποξία του αίματος που προκύπτει από τη χαμηλή πίεση καμπίνας και το μειωμένο επίπεδο οξυγόνου που αναπνέουν οι επιβάτες σε σύγκριση με το τι συμβαίνει στο έδαφος. Η μείωση της συγκέντρωσης οξυγόνου στο αίμα φαίνεται να δραστηριοποιεί το σύστημα πήξης που οδηγεί στο σχηματισμό θρόμβων.
Επιπρόσθετα η εν λόγω έρευνα, μας προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για το ποιοι κινδυνεύουν πολύ περισσότερο από άλλους.
Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι άνθρωποι που φέρουν τη μετάλλαξη τύπου Leiden του παράγοντα V του συστήματος πήξης του αίματος, οι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικό χάπι, οι ασθενείς που υποβλήθηκαν πρόσφατα σε χειρουργική επέμβαση και μερικές ομάδες καρκινοπαθών.
Στους ασθενείς ψηλού κινδύνου είναι δυνατόν μετά από ιατρική αξιολόγηση και συμβουλή να χορηγούνται φάρμακα αντιπηκτικά όπως ασπιρίνη, ηπαρίνη, διπυριδαμόλη, κλοπιδογρέλη (plavix) και άλλα.
Επίσης κατά την πτήση πρέπει να αποφεύγεται το αλκοόλ, οι επιβάτες να τεντώνουν τα πόδια, να κάνουν όσο το δυνατό πιο πολλές κινήσεις ασκήσεις και περπάτημα. Επίσης μπορούν να φορούν ειδικές συμπιεστικές κάλτσες. Τα μέτρα αυτά βελτιώνουν την κυκλοφορία αίματος και συμβάλλουν στην πρόληψη της θρόμβωσης και των συνεπειών της.
