Στέγη, ιατρική φροντίδα, ανθρώπινη επαφή και συναισθηματική στήριξη ζητούν οι εξαρτημένοι χρήστες που βρίσκονται στον δρόμο. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων λειτουργίας του, η κρίση έχει μεταβάλει τις συνθήκες στις πιάτσες της Αθήνας την τελευταία πενταετία.
Το 42% των εξαρτημένων που υποστηρίζει σήμερα στον δρόμο το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ δηλώνει ότι διαθέτει προσωρινή ή καθόλου στέγη, έναντι του 24,5% το 2010. Η αστεγία επιδεινώνει τη γενική κατάσταση των εξαρτημένων και τον κοινωνικό τους αποκλεισμό, ενώ η χρήση γίνεται συχνά αιτία αποκλεισμού τους από υπηρεσίες για αστέγους. Νέες, κακής ποιότητας ουσίες, όπως το thai, η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, και νέα συνθετικά ναρκωτικά άγνωστης σύστασης και προέλευσης, αυξάνουν τους κινδύνους για τη ζωή των εξαρτημένων. Πολλές βασικές ανάγκες των χρηστών, όπως η στέγαση, η σίτιση, η ιατρική φροντίδα αλλά και η νομική στήριξη, μένουν ακάλυπτες, ενώ έχει μειωθεί αισθητά το κίνητρό τους να κάνουν έστω και μικρά βήματα βελτίωσης της κατάστασής τους, όπως να φροντίσουν την υγείας τους. Αυξημένος εμφανίζεται επίσης ο αριθμός των εξαρτημένων μεταναστών.
Σημαντικές επιβαρύνσεις έχουν και οι εξαρτημένες γυναίκες στον δρόμο. Το 2005 δήλωνε ότι εκδιδόταν μία στις δύο εξαρτημένες που υποστηρίζονταν από το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ στον δρόμο, ενώ σήμερα το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 84%. Με βάση έρευνα που διενεργήθηκε το 2015 από το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ σε εξαρτημένες γυναίκες που υποστηρίζει, αυτές είναι κυρίως χρήστριες ηρωίνης με δεκαετή πορεία στη χρήση. Σημαντικό ποσοστό πάσχει από κάποιο λοιμώδες νόσημα (4 στις 10 έχουν ηπατίτιδα και 3 στις 10 HIV/AIDS), αλλά οι μισές από αυτές δεν έχουν ιατρική παρακολούθηση και 4 στις 10 δεν λαμβάνουν κάποια ειδική αγωγή. Οι 3 στις 10 είναι άστεγες, ενώ οι μισές είναι μητέρες. Σημαντικά κενά και δυσκολίες παρατηρούνται στον προγεννητικό έλεγχο και τη φροντίδα των παιδιών τους. Από όσες έχουν παιδιά, 6 στις 10 έχουν απολέσει την επιμέλειά τους.
Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των εξαρτημένων, το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ έχει αναπτύξει υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής φροντίδας, μείωσης της βλάβης, πρωτοβάθμιας περίθαλψης και κάλυψης βασικών αναγκών επιβίωσης, οι οποίες προσφέρονται στον δρόμο ή σε χώρους άμεσης πρόσβασης για ενεργούς χρήστες. Την τελευταία τριετία, με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», οι προσπάθειές του ενισχύθηκαν σημαντικά με τη δημιουργία του Δικτύου Φροντίδας Εξαρτημένων στον Δρόμο. Στο πλαίσιο του Δικτύου τέθηκαν σε λειτουργία μια νέα, ειδικά διαμορφωμένη και εξοπλισμένη κινητή μονάδα και ένα νέο Κέντρο Άμεσης Πρόσβασης από το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ στην Αθήνα, και αντίστοιχες μονάδες από το ΚΕΘΕΑ ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ στη Θεσσαλονίκη
To 2015 oι κινητές μονάδες του ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ πραγματοπoίησαν 490 εξορμήσεις στις πιάτσες της Αθήνας, ενώ τα δυο του Κέντρα Άμεσης Πρόσβασης υποστήριξαν 939 διαφορετικά άτομα. Στη διάρκεια της χρονιάς μοιράστηκαν 29.937 μερίδες φαγητού, ενώ πραγματοποιήθηκαν 1.768 ιατρικές πράξεις, εντός και εκτός δομής, που αφορούσαν κυρίως την αντιμετώπιση δερματικών παθήσεων, λοιμώξεων του αναπνευστικού, κεφαλαλγιών, αποστημάτων και την περιποίηση τραυμάτων. Το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ εφαρμόζει επίσης πρόγραμμα ανταλλαγής συριγγών. Η πρακτική της ανταλλαγής έχει περισσότερα οφέλη από την απλή διανομή, καθώς περιορίζει τον αριθμό των μολυσμένων συριγγών στον δρόμο και τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Από το 2013, που άρχισε η συστηματική εφαρμογή του προγράμματος ανταλλαγής, μέχρι σήμερα το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ έχει διανείμει 165.977 καθαρές σύριγγες και έχει συλλέξει 155.444 χρησιμοποιημένες.
Για την αντιμετώπιση των αναγκών των εξαρτημένων τα επόμενα χρόνια, το ΚΕΘΕΑ θέτει ως προτεραιότητες:
Τη συνέχιση λειτουργίας του Δικτύου Φροντίδας Εξαρτημένων στον Δρόμο και μετά την ολοκλήρωση της χρηματοδότησής του τον Σεπτέμβριο του 2016, ώστε να μην αποδυναμωθούν οι δράσεις street-work, ανταλλαγής συριγγών και φροντίδας των εξαρτημένων στους χώρους άμεσης πρόσβασης.
Τη διεύρυνση το Δικτύου με τους πρώτους στη χώρα ξενώνες για άστεγους χρήστες. Το σχέδιο του ΚΕΘΕΑ προβλέπει δύο γενικούς ξενώνες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με δυνατότητα φιλοξενίας 30 ατόμων ο καθένας, καθώς και έναν εξειδικευμένο ξενώνα για εξαρτημένες γυναίκες με παιδιά προσχολικής ηλικίας ή εγκυμονούσες, που θα λειτουργεί ως καταφύγιο, προσφέροντας πολύπλευρη φροντίδα σωματικής και ψυχικής υγείας, με έμφαση σε θέματα εγκυμοσύνης και μητρότητας.
Καθώς, παρά την αύξηση των αναγκών τα τελευταία χρόνια, η χρηματοδότηση και το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ έχουν μειωθεί δραστικά, η υλοποίηση των παραπάνω δράσεων εξαρτάται από την εξασφάλιση ανθρώπινου δυναμικού και πόρων.
